Trong dòng chảy bất tận của lịch sử dân tộc, có những con người đã lặng lẽ gieo mầm tri thức, thắp sáng lý tưởng sống cho bao thế hệ. Họ không chỉ là những người dạy chữ, mà còn là những người truyền hồn dân tộc qua từng trang văn, vần thơ. Những người thầy ấy chính là ngọn đèn soi đường, là tiếng nói của thời đại, là trái tim của nền giáo dục và văn hóa Việt Nam. Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúng ta cùng nhau ngược dòng thời gian, gặp gỡ những người thầy vĩ đại – những biểu tượng bất diệt của trí tuệ, nhân cách và lòng yêu nước.
Mở đầu hành trình ấy là hình ảnh Chu Văn An – người thầy mẫu mực của thời Trần. Suốt đời thanh liêm, tận tụy với sự nghiệp giáo dục, ông đã đặt nền móng đầu tiên cho đạo học Việt Nam. Với Chu Văn An, giáo dục không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là khai mở trí tuệ, rèn luyện đạo lý làm người. Trong lớp học xưa, ông giảng giải những lời răn dạy của cổ nhân: “Ngọc bất trác bất thành khí, Nhân bất học bất tri lý…” – những câu chữ giản dị mà sâu sắc, khơi dậy trong học trò ý thức học tập và đạo làm người. Ông là hiện thân của người thầy nghiêm khắc mà nhân hậu, luôn giữ vững đạo lý và truyền cảm hứng sống cho thế hệ sau.
Tranh vẽ Chu Văn An. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Việt Nam
Trong dòng chảy ấy, không thể không nhắc đến Nguyễn Đình Chiểu – người thầy mù nhưng sáng lòng nhân nghĩa. Dù đôi mắt không còn, ông vẫn dùng ngòi bút để chiến đấu, để giáo dục, để giữ gìn khí phách dân tộc. Những vần thơ của ông vang lên bên ngọn đèn dầu, vừa tha thiết, vừa hào hùng: “Súng giặc đất rền; Lòng dân trời tỏ…” – là lời nhắn gửi về lòng trung hiếu, về đạo lý làm người, về tinh thần bất khuất trước giặc ngoại xâm.
Chân dung Nhà thơ yêu nước của dân tộc - Nguyễn Đình Chiểu (Ảnh chụp qua tư liệu)
Tiếp nối truyền thống ấy, đầu thế kỷ XX, khi đất nước chìm trong bóng tối nô lệ, Phan Bội Châu – người con xứ Nghệ – đã đứng lên bằng cả ngòi bút và trái tim yêu nước. Là nhà cách mạng, nhà thơ lớn, ông đã thắp lên ngọn lửa dân trí, khơi dậy khát vọng canh tân, mở đường cho thanh niên đi tìm lý tưởng cứu nước. Những vần thơ khí phách của ông như lời hiệu triệu: “Làm trai phải lạ ở trên đời, há để càn khôn tự chuyển dời…” không chỉ là tiếng nói của một thời đại mà còn là bài học sống động về lòng yêu nước và khát vọng đổi thay.
Nhà cách mạng Phan Bội Châu. Ảnh tư liệu
Và rồi, lịch sử gọi tên một người thầy đặc biệt – Nguyễn Tất Thành. Từ mái trường Dục Thanh, người thanh niên ấy đã dạy chữ Quốc ngữ, dạy lý tưởng sống, và dạy cách yêu nước bằng hành động. Với khát vọng lớn lao, Người đã rời quê hương, vượt trùng khơi để tìm con đường cứu nước. Hành trình ấy bắt đầu bằng những bài học giản dị, nhưng mang theo niềm tin và lý tưởng lớn lao, trở thành ánh sáng dẫn đường cho cả dân tộc.
Tranh phác hoạ thầy giáo Nguyễn Tất Thành dạy học tại trường Dục Thanh
Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, chúng ta cùng nhau sống lại những trang sử hào hùng, nơi những người thầy không chỉ truyền dạy tri thức, mà còn thắp sáng lý tưởng, hun đúc tinh thần yêu nước qua lời thơ, trang văn. Xin được gửi đến quý thầy cô lời tri ân sâu sắc nhất. Cảm ơn thầy cô – những người lặng lẽ chở đạo qua từng con chữ, từng bài giảng. Kính chúc quý thầy cô luôn mạnh khỏe, hạnh phúc, và mãi là ngọn lửa soi đường cho thế hệ học trò hôm nay và mai sau.
Người viết
Phan Thị Cầm
